Eğitim işleri, dünyada tüm ülkeler için OLMAZ-OLMAZLAR arasındadır. Böyle olmazsa, toplumsal yaşametkin kılınmaz, yetişecek bireylerin kişiliği önem kazanır ki, bu da eğitim kurumlarını tartışmayla, “eğitim mi öğretim “ kavramlarını irdelemeyle olur…
Bir SEMPOZYUM konusunu köşe yazısında tartışmak ETİK mi, YİTİK mi, bilemem, ama bir başlangıç desem yalan olur, çünkü biz bunu 1998’de Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi’nde “ Öğretmen Yetiştirme Sempozyumu’nda, Rektörümüz Prof. Dr. Abdurrahman GÜZEL zamanında tartıştık…
Bizim gibi sempozyumlarda tartışan üniversitelerimiz elbette vardır. Bizim burada üzerinde durmak istediğimiz konu başlıklarına geçmeden önce, aşağıya aldığımız alıntılar ve paylaşımlardan hareketle, düşüncelerimizi köşemizde paylaşacağız…
Feysbuktakikişisel “hikâyem” kısmındaüç gün önce Köy Enstitüleri’nin kuruluşunun85.yılıyla ilgili kısa söylemli, ama tartışma eylemli görüşümüzü paylaştık… Bu paylaşımımın 420 yakın beğeniyle ses getirmesi bizi mutlu etti …
Üniversitelerde yapılan tüm SEMPOZYUMLAR akademik etkinlik olmasına, sempozyum sonunda SONUÇ bildirisinin okunup kabul edilmesine, BİLDİRİ metinlerinin kitap halinde yayınlanmasına, SONUÇ BİLDİRİSİ ilgili kurumlara iletilmesine rağmen; bağlantılı olduğunu bildiğimiz, kurumların kulaklarının üzerine yatarak, bu bilimsel sunumlara ve sonuçlaraİŞLEVSELİK kazandırılmadığını görmek, bizde “Siyaset, BİLİMİN” üzerine oturuyor, anlayışını maalesef etkin kılıyor…
Önce bize gelen paylaşımlara bakalım, sonra da kendi düşüncemiz üzerinde duralım:
KÖYLERİN AYDINLANMA IŞIĞI
KÖY ENSTİTÜLERİ
Dr. Mehmet YARDIMCI
Türkiye Cumhuriyeti’n Temel Kültürdür - Atatürk
Kültür, okumak, anlamak, görebilmek, görebildiğinden anlam çıkarmak, düşünmek ve zekâyı terbiye etmektir.
Öğretmenler kültürel insanlardır. Yani hem kendileri kültürsahibidirler, hem de bu özelliği muhitlerine ve bütün Türk milletine yaymakla yükümlüdürler. Bu nedenle Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yılları eğitim reformlarına dayanır. Bu reformların öncelikli olanı da öğretmen yetiştiren kurumlarda yapılmıştır.
Milli Eğitim Bakanı Saffet Arıkan zamanında Köy Eğitmeni Projesine başlanmış, bu proje ile askerliğini çavuş veya onbaşı olarak yapan yetenekli köylü gençleri, köy koşullarına uygun yerlerde altı aylık bir kurstan geçirilerek, köylerine eğitmen olarak gönderilmişlerdir.
İsmail Hakkı Tonguç yönetiminde başlanan bu projenin başarılı olması üzerine 1937 ve 1939 yıllarında çıkarılan yasalarla köy eğitmeni yetiştirme deneyimi yaygınlaştırılmıştır.
Köy Eğitmeni Projesi daha sonra kurulan Köy Enstitüleri için uygun ortamı hazırlamış ve Köy Enstitülerine geçişin bir nevi köprüsü olmuştur. Bu nedenle Köy EnstitüleriTürkiye’nin eğitim tarihinde özgün bir yere sahiptir.
Köy Enstitüleri, dönemin ihtiyaçlarından doğmuştur. Köy Enstitüleri fikrini ilkin, kırsal alanda yaşayan çocuklara yönelik bir eğitim modeli araştıran İlk Öğretim Genel Müdürüİsmail Hakkı Tonguç ileri atmış ve bu fikri benimseyen Milli Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel, kendisinden önce köy eğitimine yönelik başlatılmış çalışmaların yeterli olmadığını görerek, Türk milletine özgü yepyeni eğitim kuruluşları ile köy eğitimi sorununu çözmek üzere 17 Nisan 1940’da “ziraat işlerine elverişli bulunan yerlerde, köy öğretmeni ve köye yarayan diğer meslek erbabını yetiştirmek” amacıyla, “Köy Enstitüleri” kurulması tasarısını Meclis’e getirmiştir. Tasarı, Meclis’te hararetli tartışmalara sahne olmuş, aldığı bütün eleştirilere rağmen 148 red oyuna karşılık 278 oyla kabul edilmiştir.
Köy enstitüsü, Türkiye'de ilkokul öğretmeni yetiştirmek üzere 17 Nisan 1940 tarihli ve 3802 sayılı yasa ile açılan okul türü. Tamamen Türkiye'ye özgü olan bu eğitim projesini Millî Eğitim Bakanı olan Hasan Âli Yücel bizzat yönetmiştir.
Köy Enstitüleri bu ülkenin gerçeğidir; kuruluş amacı çok anlamlı ve çok amaçlıdır…
Şunu da belirtmeden geçemiyorum…
71 yıldır bu türküyü söylüyoruz, Yeni Köy Enstitüleri Derneği kuruyoruz ?!
Lâkin şunları neden yapamadık, hâlâ da yapmıyoruz:
Köy Enstitüleri’nin kapatılmasından sonra;
mevcut şartlardaki öğretmen okulları ve Eğitim ENSTİTÜSÜ, Eğitim Yüksekokulları ile Eğitim Fakültesi’ndeNE YAPTIK, tartışmak gerekmez Mi ?
Öğretmen yetiştirmedeki hatamız nerede, neden ?
Finlandiya Tarzı öğretim yapalım diyerek, öğretmen yetiştirmede bizden örnek alan Finlandiya’yı PISA sınavlarında sondan 6-7-8. oluyoruz, kompleksi içine düşmedik mi ?!…
Eğitimde en iyi 10 ülke arasında Türkiyeyok..
Eğitim kurumları ve diğer üretim kurumları da olmalı ki, eğitim-iş, eğitim-işçi, eğitim-memur, eğitim-akademisyen, eğitim-kamu, eğitim-özel kurumlar, İŞ hayatımızın
vazgeçilmezleri ve iş-eğitim-insan üçgeninin olmazsa olmazlarıdır...(Parlakyılız, İş Gazetesi)
Köy Enstitüleri kapatılınca, açılan Öğretmen Okullarında, Öğretmen(Anadolu) Liselerinde, İki yıllık Eğitim Enstitüleri ve Eğitim Yüksekokulları’nda ve halihazırdaki Eğitim Fakülteleri’nde durum nedir ? bir bakalım…
HANGİ AÇILARDAN :
Milli Eğitim Politikamız;
Devletsel mi partisel mi ?
Eğitim-öğretim programları,
Türkçe DERS PROGRAMLARIve kazanımlarında ülkemizde neredeyiz?
Öğretmenin Kullandığı Yöntemler, Hedef-Kitleyle Uyuşuyor mu?
Ders öğretmenleri, ders öncesi hazırlarından olan DERS PLÂNI konusunda yeterli hazırlıkları var mı? Ders kitaplarındaki metinler, “anlama-anlatma” alt basamaklarını gerek yoğun okumada gerek yaygın okumada arzu edileni hedef-kitle ile buluşturuyor mu?
Dilbilgisi öğretimi, yabancı dil dersleriyle dönemler arası uyum sağlıyor mu, disiplinler arası birliktelik var mı?
Türkçe derslerindeki öğretim teknolojileri kullanılırken, Power Point (güç noktası-hak noktasından) uygulamasından öteye gidiyor mu?
Bu Kurumlarda Çalışan Öğretim Elemanları,
Öğretmen yetiştiren kurumlardaki öğretim elemanları, kişilik, bilgi, kurallara bağlılık, kılık-kıyafette model, tuvalet adabını bilme ve kullanma, sevgi-saygıda dikkat önemlidir. Model olarak derse giren öğretmenlerin, öğrencilerin örnek alacaklar kılık-kıyafetleri (saçları-sakalları-pantolonları vs) ne âlemde, bu giyim şekli, dil kullanımını etkiler mi?
Buraya Alınan Öğrencilerin Tercih Puanları,
ÖSYM Türkçe- sosyal alanda ağırlıklı ve 350-400 puanlı, gerektiğinde bölümlere göre mülakat sınavlarına da alınabilmeli.
Bu Kurumların Bulunduğu Yerleşim Merkezleri ve Halkla İletişim,
Bu eğitim kurumlarımızın açıldığı İL-İLÇE ‘de halkın ticaretinde etkili olacağım derken, tamamen TİCARET gözüyle bakılmaması. Kız ve erkek öğrencilerimizin genel ahlâk kuralları içinde kültürel yapımızla bütünleştirilmesi.
Ders Araç Gereçleri,
Bölgelere-yörelere göre, sınıf içi etkinliklerinde kullanılacak araç-gereçler güncel mi ve bu konuda alan taraması ciddi şekilde yapılıyor mu?Türkçe Ders Kitapları neden bu kadar sık değiştiriliyor, önüne gelen yayınevleri neden bir editörlü, çok yazarlı yayınlarla piyasada pazarlama ve kazanç sağlıyor ?Ders kitaplarındaki metinlerde yer alan DEĞERLERsistemi ne kadar hedef-kitleyle bütünleşiyor ve MODEL kişilikler ne derecede irdeleniyor ?
Dilimiz Türkçenin Kullanımı,
Medya okur-yazarlığı adıyla ortaya çıkan “görsel okur-yazarlık”küreselleşme adına neden intihalle (çalıntı çevirilerle) bilgi kirliliği yaratıyor da hergün aynı Türkçesizlerin ayrı ayrı TV kanallarındaki TONSUZ-VURGUSUZ, kavgacı dille Türkçemizi bozmalarına seyirci kalıyoruz? Sosyal medyada Türkçe’mizin kullanımındaki olumsuzluklar, imlâ yanlışlıkları ve noktalamalar neden toplumca tartışılmıyor da teknolojinin gereğiymiş gibi gösteriliyor? Öğretmen DİLİMİZİ derste ve günlük hayatta kullanırken; “yani” ler,“aynen”ler”, “sağlıkla-sıhhat”, ilgili-alâka”,“ muhabbet (sohbet)le selâmlamalar”.
(Parlakyılız, 2019 gazetevitamin com)
Mezunların İş İmkanları Ve Atamaları,
Öğretmen yetiştirildikten sonra önce devletin kurumları, sonra özel kurumlar iş için dikkate alınmalıdır.
Öğretmen-Veli-Öğrenci Üçgeni.
Öğretim elemanının bu üçgen içindeki zarafeti-nezaketi ve mütevazı (alçakgönüllülüğü) duruşu esas olmalıdır.
Bir farklı bakış da Kocaeli Gazetesi’nden:
“Kapatılmasaydı, bugün Türkiye’nin eğitim, kültür ve kalkınmışlık düzeyi şöyle olurdu…
Bunların hepsi doğru, doğru da bugüne yararı ne?
Eğitim sorununu çözdük mü?
Kültür sorununu çözdük mü?
Kalkınma sorununu çözdük mü?
O tarihten bugüne Türkiye’de“köy” de kalmadı zaten.
Köyler yerinde duruyor da, yaşayanlar kente göçtü.
Bugün köy nüfusunun genel nüfusa oranı sadece yüzde 6.2.
Herkes “şehirli” oldu, kentleri “köy-kent” haline getirdik, dün üretenler, bugün artık tüketici.Sonuçta gıdada da dışa bağımlı hale geldik.
Köy enstitülerine sürekli ağıt yakmaktansa, al uygula, o ruhu yaşat!
Dünyada ‘eğitim’ ve ‘bilgi’, artık anlam değiştirdi.
Üretime dönük olmayan bir eğitimin, üretime dönük olmayan bir bilginin önemi kalmadı.
Üretim ve verimlilik, bugün ülkemizin en büyük sorunu.
Bu sorunu aşamazsak, işimiz çok zor.
Üretmeyen insan, birbirini yer.
Yemeye başladı bile!”
Pedagog, Dr. Halil Fikret Kanad’ınsözüyle sonlayalım:
OKULLAR, devleteve millete OLGUN VATANDAŞLAR yetiştirmeyi hedefler.
Girne’den SEVGİLER…
Köy Enstitüleri ve Öğretmen ilgili LİNKLER:
1- Hayrettin Parlakyıldız, Doktora, İlkokul İkinci Devrede Türkçe Ders Kitaplarındaki Moral Değerler Sistemi (1948-1968 yıllar arası ) Gazi Üniversitesi,
2- Hayrettin Parlakyıldızhttps://dergipark.org.tr/en/download/article-file/153365
3- https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/3048807
4- https://tr.wikipedia.org/wiki/K%C3%B6y_enstit%C3%BCs%C3%BC
5- https://www.facebook.com/groups/369043944855792/posts/1203894424704069/
6- https://tarihkitap.com/2024/06/08/koy-enstitulerinin-kapatilmasi/
7- https://haber.sol.org.tr/haber/aydinlanma-mucadelesinin-ozgun-bir-ugragi-koy-enstituleri-397578
8- https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/211031
9- https://www.ismetinonu.org.tr/koy-enstituleri-nicin-kapandi-1954/
12- https://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/milli_egitim_dergisi/160/esme.htm#:~:text=16%20Mart%201
14- https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/369197
15- https://tr.wikipedia.org/wiki/Re%C5%9Fat_%C5%9Eemsettin_Sirer
16- https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/3048807
20.04.2025 Dr. Hayrettin ParlakyıldızAkademisyen, Araştırmacı-Köşe yazarı
E-posta: [email protected]
