Solon ismini daha önceden duydunuz mu?
Solon ismini daha önceden duydunuz mu? Yunan filozoflara merakımı bilen bilir, okumayı çok severim. Ama Solon'un ismine bir takvim yaprağında denk gelmek beni utandırdı. Daha önceden nasıl da duymamışım ismini..."Büyük işlerde herkese yaranmak zordur" demiş Solon. Aradan kim bilir ne kadar yıl geçmiş ama sözü halen daha geçerliliğini koruyor. Peki kimdir bu Solon? Neyin necisidir?
640-635 tarihleri arasında doğmuş Atinalı devlet adamı, yasa koyucu, ozan. Yedi bilgelerden biridir. Borçlanma yüzünden köleliği kaldırmıştır, borçların bir bölümünü ya da tümünü silmiş, yurttaşları gelirlerine göre 4 sınıfa ayırmış, halk mahkemeleri kurmuş, para sisteminde ve geleneklerde reform yaptırmıştır. Solon bu yeniliklerin ardından Atina halkının bu yasalara uyacaklarına dair yeminini de aldıktan sonra kolayca tiran olabilecekken başka kültürleri ve halkları tanıma amacıyla Anadolu'ya, Mısır'a ve Kıbrıs'a gitmiştir ve aktif politikadan uzak durmuştur.
Sosyolog Ömer Yıldırım'ın bilgilerine göre; Solon (640-588) Atina’lıdır, Salamin (Salamis) kökenlidir. Eksesestidas’ın oğludur. Atina’lı düzenlemeci ve yasakoyucu Solon arkhon olunca sürgünler ve siyasi mahkumlar için af çıkardı. Köylülerin borç yükünü azaltan ve daha başka yenilikler de getiren Seisakhtheia (“yükün atılması” anlamında) yasasını çıkardı. Bundan böyle insanlar borçları yüzünden köleleştirilemeyeceklerdi. Solon toprak mülkiyetine sınırlar getirdi. Geleneksel ailenin (genos) gücünü kırdı: aile başkanlarının çocukları üzerindeki haklarını sınırladı (yaşam ve ölüm hakkı, kızını satma hakkı, oğlunu evden kovma hakkı). Aylaklığı para cezasına bağladı. Tartı ve ölçüde yenilikler yaptı. Köy yasaları çıkardı (kurtların yokedilmesi, çeşmeler yapılması, ağaç dikilmesi). Diogenes Laertios onun çıkardığı yasaların sayılamayacak kadar çok olduğunu ve yasaların döner tablalar üzerine yazıldığını söyler. Solon halkın çok sevdiği bir devlet adamıydı. Halk onu tiran yapmak istedi, ancak o bunu hiç istemedi. Tiran olmak için çaba gösteren Peisistratos’u da bütün gücüyle engellemeye çalıştı. Peisistratos 560’da iktidarı zorla ele geçirdi. Solon Dörtyüzler Meclisi’ni kurarak soyluların oluşturduğu meclisin gücünü kırmak istemişti. Ancak Solon Peisistratos tehlikesini kimselere anlatamadı.
Mecliste yaptığı konuşmada şöyle diyordu: “Pekçoğunuzdan daha bilgeyim, pekçoğunuzdan daha yürekliyim. Peisistratos’un kötü oyunlarını anlamamış olanlardan daha bilgeyim, bu oyunları bilen ama korkudan ağzını açamayanlardan daha yürekliyim.” Çokları onu deli diye görme eğilimindeydi. O buna karşı kendini bir şiirinde şöyle anlatmaya çalıştı: “Ben deliysem yurttaşlar yakında siz de deli olacaksınız. / Deli olacaksınız gerçeklerle yüzyüze geldiğiniz zaman.” Solon konuyla ilgili olarak şu şiiri yazmıştır: “Kar ve dolu getiren fırtınalar bulutlardan gelir, / Gökgürültüleri koyulur dupduru gökte, / Kentler çok zaman güçlülerin elinde yokolur, / Halk bir tiranın kölesi olur cahillikle.” Solon anlayışsızlıklardan bıkıp Mısır’a ve Kıbrıs’a gitmiş. Daha sonra bizim Karun diye bildiğimiz kralın, Lydia’nın zenginliğiyle ünlü kralı Kroisos’un (Krezüs) yanında bir süre kalmış. Daha sonra Sicilya’da bir kent kurmuş. Kente Solon’un adından giderek Solos adı verilmiş. Solon, Solos’a Atinalıların yerleşmesini sağlamış. Peisistratos tiran olunca Solon Atinalılara şu şiiri yazmış: “Kendi yanlışınız yüzünden mutsuzsanız / Suçu tanrıların üstüne atmayın. / Önderlerinize yönetimi veren sizsiniz. / Bu yüzden sefil köleler oldunuz. / Şimdi bir tilkinin izini sürüyorsunuz. / Bomboş bir kafanız var. / Çeneye kuvvet boş sözler üretiyorsunuz. / Yapıp ettiklerinizle ilgili hiçbir kaygınız yok.”
