Çanakkale Belediyesi Yeşil Yerel Yönetim Binası ve Kültür Merkezi Meclis Salonunda gerçekleşen olağanüstü toplandı. Belediye İmar ve Şehircilik Müdürü M. Kemal Albayrak tarafından, Meclis’in karar alma noktasındaki; Çanakkale Belediyesi sorumluluk sahasındaki yerleşim alanlarında olası deprem zararlarının azaltılması amacıyla alınması gerektiği önlemler hakkında görüşme yapılması konusunda sunum gerçekleştirildi.
Yerleşim alanlarında deprem zararlarının azaltılmasının öncelikle yapıların depreme dayanıklı olarak tasarlanması ve inşa edilmesiyle mümkün olduğunu ifade eden Albayrak; “Yapılacak binaların deprem yönetmeliklerine uygun olarak tasarlanması ve inşa edilmesi için tüm bu süreçlerin etkin bir şekilde denetime tabi tutulması gerekmektedir. Ayrıca deprem mevzuatının değişime uğraması, yapı imalatı yöntem ve teknolojilerinde yaşanan gelişimler ve bina kullanım ömrü sınırlaması gibi sebeplerle mevcut yapı stoğunun analiz edilmesi gerekmektedir. Gerekiyorsa mevcut yapıların depreme karşı dayanıklılığının arttırılması için gerekli güçlendirme çalışmalarının yapılması,, yapılamıyorsa yapıların yenilenmesi sağlanmalıdır. Bununla birlikte afet sonrası için acil durum ekiplerinin eğitimi ve bu ekiplerin müdahale için hazır bulundurulması deprem sırasında ve sonrasında yapılacak iletişim kurtarma ve yardım çalışmalarına yönelik hazırlıkların yapılmasına önem taşımaktadır. Sorumluluk alanımız içerisinde 2001 ve 2022 yılları arasında 5 bin 200 adet yapı ruhsatı düzenlenmiş olup toplamda 10 bin 500 adet bina mevcuttur. Buradan hareketle mevcut yapılarımızın yüzde 50’sinin yapı denetim hizmeti almış olduğunu ve nüfusumuzun yaklaşık yüzde yetmişinin bu binalarda ikamet ettiğini söylemek mümkündür. Çanakkale il genelinde ise TÜİK verilerine göre hane halkının yüzde 46,6’sı 2001 sonrasında imal edilen konutlarda yaşamaktadır” dedi.
Albayrak, “İstanbul Teknik Üniversitesi'nin 6 Şubat 2003 Kahramanmaraş Pazarcık ve Elbistan depremleri ön inceleme raporunda Kahramanmaraş'ın Pazarcık ve Elbistan ilçelerinde sırasıyla 7,8 ve 7,7 büyüklüğünde oluşan şiddetli depremlerde Doğu Anadolu Fay Hattı üzerindeki on ilde çok sayıda betonarme bina yıkılarak enkaz haline gelmiştir. Yıkılan binaların enkaz haline gelmesi hususunda birçok parametre etkin olmakla beraber binaların yaşı, temellerin oturduğu zeminlerin taşıma kapasitelerinin düşük olması, inşaatlar kullanılan malzeme kalitesinin kolonlar ve kirişlerin en kesit boylarının ve donatım miktarlarının yetersizliği, inşa edildiği yıllarda yürürlükte olan yönetmelere uygun olarak taşıyıcı sistem elemanlarının inşa edilmemiş olmaları, diğer yapım kusurlarıyla bitişik nizamda inşa edilen binaların kat seviyelerinin farklı olmaları gibi hususlar en belirgin yıkım nedenleri olarak görülmüştür denilmektedir. Üniversite tarafından yerinde yapılan bu tespit deprem riski altındaki alanlarda mevcut binalarda yapılması gereken kontrollerin önemine işaret etmektedir” diye devam etti.
Albayrak, 6306 Sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkındaki Kanun, Çanakkale İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü'nce yayınlanmış olan İl Afet Riski Azaltma Planı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca uygun bulunmuş olan Çanakkale İli Merkez İlçesi Kentsel Dönüşüm Strateji Belgesinde belirtilen hususlar ve idarelerine verilen sorumluluklar dahilinde alınması önerilen önlemleri maddeler halinde sıraladı. Bu önlemlerin alınmasının deprem zararlarının azaltılmasına ve deprem sonrası toparlanma sürecinin daha hızlı ilerlemesine yardımcı olacağının düşünüldüğünü aktaran Albayrak; “Birinci olarak kent içerisindeki mevcut ölçüm cihazlarını barındıran deprem istasyonlarının işler durumda kalması için her türlü önlem alınacaktır. Mevcut istasyonlara ilave yapılarak deprem erken uyarı sisteminin kurulması için gerekli çalışmalar yapılacaktır.
İkinci olarak idare bünyesinde yapı test laboratuvarı kurulması için gerekli işlemler yapılacaktır. Mevcut yapıların analizi ve yeni imalatların kontrolü için gerekli donanım ve lisanslı personel bulundurularak hizmet verilmesi sağlanacaktır. Tahribatlı ve tahribatsız yöntemler kullanılacak şekilde kurulacak laboratuvarda idarece işlemler yapılacak. Gerektiğinde vatandaş başvurularına cevap verilecektir. İlgili kanun gereği gerek resen yapılan işlemlerin mülk sahiplerine rücu edilmesi gerekse vatandaş başvurularında analizlerin ücretlendirilmesi için gelir tarifesinde gerekli düzenleme yapılacaktır. Laboratuvar kurulumuyla ilgili harcamalar acil kodu kullanılarak yapılır. İlgili kurumlardan alınacak lisansa benzer izinler için başvurular acilen yapılır.
Üçüncü olarak; idare bünyesinde afet sonrası için acil durum ekiplerinin eğitimi ve bu ekiplerin müdahale için hazır bulundurulması, deprem sırasında ve sonrasında yapılacak iletişim, kurtarma ve yardım çalışmalarına yönelik hazırlıkların yapılmasını koordine edilmesi için İmar ve Şehircilik Müdürlüğü bünyesinde alt birim kurulacaktır. Alt birimin çalışma usul ve esasları ayrıca belirlenecektir. Mevcut bina kontrolü ile imalat kontrolü gibi afet öncesi çalışmalar ile afet sonrası yapılacak işleri eş zamanlı yürütecek Gün içerisinde yeterli sayıda jeoloji jeofizik ve inşaat mühendisiyle inşaat teknikeri sivilce savunma uzmanı eğitmen ve benzeri istihdam edilecektir.
Dördüncü olarak; kent içerisinde afet öncesi ve sonrasında 112 Acil, AFAD, itfaiye gibi ekiplerin ve kamu yararına çalışan dernek statüsünde STK'ların kullanacağı acil müdahale alanları belirlenerek imar planları üzerine işlenmesi sağlanacaktır. Bu alanlarda afet sırasında arama kurtarma faaliyetlerinde kullanılacak ekipman depoları ve afet sonrası acil ihtiyaç olabilecek çadır, battaniye gibi ihtiyaçların depolanacağı yapıların tesisi sağlanacaktır. Bu amaçla Hüseyin Akif Terzioğlu Şefkat Yuvası Vakfı mülkiyetinde ve park alanı olarak planlanan Barbaros Mahallesi sınırlarında 1398 ada altmış parsel hakkında girişimlere acilen başlanacaktır.
Beşinci madde; yeni yapı imalatları konusunu kapsamaktadır. Ruhsat eki projelerin denetimi aşamasında projelerin kendi aralarında uyma hususunda idarenin kendi denetimine ilave olarak denetimlerin yapılabilmesini yöntemleri araştırılacaktır. Bu odaların sürece katılabilmesiyle alakalı bir yöntem bulunabilir mi diye eklenmiş bir madde. Odalarla birlikte çalışmanın yöntemleri aranacaktır idaremizce. İdare tarafından onaylanan yapı ruhsatı dosyası eki zemin iyileştirme projelerinin imalatı sonrası yapılan kontroller idariye sunulduktan sonra onaylanmadan inşaatı devam edilemez. İdare temel vizesi aşamasında zemin iyileştirme imalatı yapmadan inşaatın devam etmesine izin vermez. Problemli zeminlerde yapılan zemin iyileştirme çalışmasının bir ikinci firma tarafından yapılan kontrol raporu idaremize normalde sunuluyordu. Ancak bu raporun kontrollünden sonra izin verilmesiyle alakalı böyle bir madde ekleyerek temel vizesi aşamasında olası bir sorunlu duruma müdahale etmekle alakalı bir önerimiz. İdare beton döküm işlemi sırasında mevzuatta tarif edilen örnek alma işlemine ilave olarak kalıp içerisinden numune almaya yetkilidir. Alınan numunenin proje gerekliliğini sağlamaması durumunda inşaat durdurulur. Çanakkale kent merkezinde yapı denetim şirketleri tarafından yapılan rutin kontrollere ilave olarak yapı denetimin yapması gereken aldığı numunelere ilave olarak idaremize gelen bazı şikayet ve bildirimler sonucunda beton döküldükten sonra kalıp içerisine akışkanlığıyla alakalı olabilecek bazı müdahaleleri ortaya çıkarabilmek adına her inşaatta olmasa bile bazı inşaatlarda kalıp içerisinden numune almakla alakalı bir önlem idaremize yetki verilmesiyle alakalı husus. İş yeri açılış ruhsatıyla ilgili başvurularda ilgili bağımsız bölüm içerisinde inşaat ruhsatına uygunluk kontrolü yapılır. Uygunluk kontrolünde projesine aykırı durum tespit edilmesi halinde İmar Kanunu'nun 30 ve42’inci maddelerine göre işlem tesis edilerek bu meclis kararının 7’nci maddesinde belirtilen hususlara uyması istenir. Normalde iş yeri açılış ruhsatlarıyla alakalı iskan kontrolü, iskan belgesi noktasında bir uygulama yapılıyordu. Ancak bu maddenin kabulü durumunda iş yeri açılış ruhsatına gelmiş bütün iş yerleriyle alakalı projesine uygunluk denetimi idaremiz elemanlarınca yerine getirilerek iş yeri açılış ruhsatı verilecektir. Zemin katında iş yeri bulunan bütün binalar hakkında 31.12.2023 tarihine kadar iş yerleri içerisinde statik projesine uygunluk kontrolü yapılır. Projesine aykırı uygulamalar yapmış olanlar hakkında İmar Kanunu'nun 32 ve 42’nci maddelerine göre işlem tesis edilerek bu meclis kararının 7’nci maddesinde belirtilen hususlara uyulması istenir. Yine aynı şekilde zemin kattaki iş yerlerinde kolon kesilmesi, duvarların ortadan kaldırılması, birleştirilmesi vesaire gibi konularda olabilecek ve bugüne kadar gelmiş olan şikayetlerin tamamına 31.12.2023 tarihine kadar, yani bu yıl sonuna kadar idaremizce bütün zemin katlarda statik projelerine uygunluğu denetimden geçirilerek bununla alakalı gerekli işlemler yapılacaktır. Bununla alakalı bir madde.
Altıncı başlığımız; mevcut yapı stoku ile ilgili olan kısım. Mevcut ya bu stokuyla ilgili alınacak önlemler 29.06.2001 tarihinden önce ruhsatlandırılmış bulunan veya ruhsat tarihine bakılmaksızın 3194 Sayılı İmar Kanununun geçici 16’ncı maddesinden faydalanmış olan yapılardan ekli listede belirtildiği üzere kentin ana ulaşım akslarının kesişim noktalarında bulunan kavşaklardan cephe alan ve deprem anında yıkılması durumunda oluşumu olumsuz etkilemesi muhtemel binaların mülk sahip idarenin tebliği sonrasında 31.12.2023 tarihine kadar bina deprem riski analiz raporunu idareye sunarlar. Gereğinin yerine getirilmemesi durumunda idare ve risk raporu hazırlanır veya hazırlattırılır. Analiz masrafları mülk sahiplerinden tahsil edilir. Kent içerisinde mevcut hastane, sağlık ocağı ve sağlık tesisi, özel eğitim kurumu olarak hizmet veren birimlerin mülk sahipleri idarenin tebliğini takip eden 45 takvim günü içerisinde bina deprem riski analiz raporunu idareye sunarlar. Gereğini yerine getirilmemesi durumunda idarece risk raporu hazırlanır veya hazırlattırılır. Analiz masrafları mülk sahiplerinden tahsil edilir. Burada bahsettiğimiz hastane ve diğer bütün birimler kamuya ait olmayan özel mülkiyet içerisinde, ancak kent halkına hizmet veren ve içerisinde kamuya aktif olarak hizmet sunan birimlerin olduğu ve acil olarak kontrol edilmesi gereken birimler.
Mevcutta yurt, pansiyon ve otel olarak kullanılan kullanılanlar ile tüm katları ticari veya ofis hizmetlerine ayrılmış binalar hakkında mülk sahipleri idarenin tebliğini takip eden 60 günü içerisinde bina deprem riski analiz raporunu idareye sunarlar. Gereğini yerine getirilmemesi durumunda idarece risk raporu hazırlanır ve Hazırlattırılır. Analiz masrafları mülk sahiplerinden tahsil edilir. Bu da kent içerisinde konaklama amacıyla kullanılan mevcut binalar ve bunun yanında tamamen ticari ofis olarak kullanıldığını bildiğimiz ya da bu şekilde ruhsatlandırılmış binaların 60 içerisinde kontrolüyle alakalı madde. Olası afet durumunda kolluk kuvveti ve güvenlik ihtiyacı karşısında olumsuz durumlarla karşılaşılmaması amacıyla mevcut polis lojmanları, askeri lojmanlar ve askeri birimlerde yatakhane olarak kullanılan birimler ile kent halkına hizmet veren diğer tüm kamu hizmet binaları hakkında analiz raporu hazırlanmasının kamu güvenliği için hayati önemde olduğu binaların tahsisli olduğu kamu kurumuna ve mülki amirliğe yazı ile bildirilir. Bu da kent içerisinde mevcut bulunan kamuya ait mülkiyeti Milli Emlak’a ancak üzerinde bulunan binalar çoğunlukla ilgili bulunduğu kamu kurumuna tahsisli binalar hakkında analiz raporu hazırlanmasıyla ilgili gerekliliğin ilgili kurumlara belirtilmesiyle alakalı madde.
Binalarda baz istasyonu mevcut ise mevzuatta karşılığı ne olursa olsun bina hakkında mülk sahipleri idarenin tebliğini takip eden 60 takvim günü içerisinde bina deprem riski analiz raporunun idareye sunarlar. Gereğinin yerine getirilmemesi durumunda idareci risk raporu hazırlanır veya hazırlattırılır. Analiz masrafları mülk sahiplerinden tahsil edilir. Deprem anında ve sonrasında yaşanması muhtemel iletişim kesintilerini önlemek amacıyla açık alanlarda kule tipi baz istasyonları teşvik edilecektir. Zorunlu hallerde baz istasyonlarını ancak 29.06.2001 tarihinden sonra ruhsatlandırılmış binalarda izin verilir. Kahramanmaraş depremlerinde mevcut 1500 baz istasyonunun 900 tanesi deprem anında yıkılması sebebiyle o bölgede iletişimin büyük ölçüde kesintiye uğraması ve çoğunlukla riskli binalar üzerinde bulunması sebebiyle böyle bir önceden önlem alarak olası bir afet durumunda iletişimin kesintisiz devamıyla alakalı ilgili işletmelerle de bir iş birliği içinde bulunması gerektiğiyle alakalı bir madde.
3194 Sayılı İmar Kanunu'nun geçici 16’ncı maddesinden faydalanmış yapılar hakkında mülk sahipleri idarenin tebliği sonrasında 31.12.2023 tarihine kadar bina deprem riski analiz raporunu idareye sunarlar. Gereğinin yerine getirilmemesi durumunda idareci risk raporu hazırlanır veya hazırlattırılır. Analiz masrafları mülk sahiplerinden tahsil edilir. Bunlar, imar affından faydalanmış olan yapılar.
Yedinci maddemiz; ruhsat iki projesine aykırı şekilde imalat yapılmış ve 3194 sayılı İmar Kanunu'nun geçici 16’ncı maddesinden faydalanmamış ya da geçici maddenin yürürlükten kalktığı tarihten sonra aykırı imalatı tespit edilmiş yapılardan, ruhsat ve iki projesine uygun imalat yapılacağına dair dilekçenin ekinde deprem risk raporunun sunulması zorunludur. Aksi durumda 3194 Sayılı İmar Kanunu'nun 477’nci maddesine istinaden encümence verilecek yıkım kararının idare tarafından uygulanmasından önce risk raporu hazırlanır veya hazırlattırılır. Bu madde imar affından faydalanmamış ya da bu maddenin yürürlükten kalktığı tarihten sonra yapılmış kaçak yapılarla alakalı olarak, kaçak yapının düzeltilmesi öncesinde mülk sahibinden risk raporu istenmesiyle alakalı. Kaçak yapının düzeltilmesi aşamasında yapının statik olarak depreme dayanıklılığının belgelenmesini isteyecek idaremiz bundan sonrasında.
Sekizince madde; Çanakkale İl Afet Risk Azaltma Planı içerisinde mevcut amaç ve hedeflere uygun olarak planlanmış eylemler içerisinde bulunan ve idaremizin sorununda olan afet riski en yüksek olan alanlara öncelik verilerek kentsel dönüşüm çalışmalarının yapılması eylemi kapsamında sosyal konutlar mevkiinde Çevre Şehircilik Bakanlığı'nın talebine istinaden risk raporu hazırlanan 13 adet bina hakkında gerekli işlemler idarece yapılacaktır. Kalan 73 blok hakkında idarece belirlenecek 31.12.2023 tarihini geçmeyecek takvim dahilinde risk raporu istenecektir. Celal Atik Sokağa cepheli 533 ada içerisinde kalan meclis kararına istinaden risk tespiti yapılan 4 adet binaya ilave olarak kalan binalar hakkında idarece belirlenecek ve 31.12.2023 tarihini geçmeyecek takvim dahilinde risk raporu istenecektir. Ana ulaşım aksı olarak belirlenmiş olan Atatürk Caddesi, Demircioğlu Caddesi, İnönü Caddesi, Kayserili Ahmet Paşa Caddesi'ne cepheli, beş ve üzeri katlı yapılardan idarece belirlenecek ve 31.12.2023 tarihini geçmeyecek dahilinde risk raporu istenecektir. Kentsel dönüşüm strateji belgemizde yüksek riskli alan olarak belirtilen Barbaros Mahallesi 100. Yıl Caddesi ve çevresinde ekli kroki ile sınırlı alanlarda yer alan beş ve üzeri katlı yapılardan idarece belirlenecek ve 31.12.2024 tarihini geçmeyecek takvim dahilinde risk raporu istenecektir.
Dokuz; Çanakkale İl Afet Risk Azaltma Planı içerisinde mevcut amaç ve hedeflere uygun olarak planlanmış eylemler içerisinde bulunan ve idaremizin sorumluluğu olan; İmar Barışı mevzuatından faydalanan yapıların envanter üzerinden risk sınıflandırılmasının yapılması eylemi kapsamında; 3194 Sayılı İmar Kanununun Geçici 16.maddesinden faydalanmış 5 kat ve üzeri yapılardan idarece belirlenecek ve 2025 yılı sonunu geçmeyecek takvim dahilinde risk raporu istenecektir. Bu da imar affından faydalananlarla alakalı. Ancak bu yapı denetimli ve kaçak olarak yapılmışlarla alakalı bunun ayrı bir mevzuatı, yapı denetimden de istenecek ayrı bir rapor. Bir önce söylediğim yapı denetim hizmeti almamış olan binalarla alakalıydı. Bu 2025 sonuna kadar İl Afet Risk Azaltma Planı içerisinde de geçiyor zaten. Bütün yapılarda risk analizi yapılmasıyla alakalı.
Onuncu olarak; idaremiz 45 gün içerisinde envanter tarama ile saha çalışmalarını tamamlar ve gerekli tebligatları mülk sahipleri yapar. Gerekli çalışmaların laboratuvar kurulması, ilgili birimin tesis edilmesi ve çalışmaların tamamlanması için idaremiz 45 günlük bir süreye ihtiyaç duymaktadır. Bu madde bununla ilgilidir. Son olarak ekli krokide diye bahsettiğimiz öncelikle belediye binamızın herhangi bir afet durumunda etrafındaki yolların açık durmasıyla alakalı hem buradaki kavşak hem belediyemizin altındaki otoparka erişimini sağlayan Nene Hatun Sokak, Demircioğlu Caddesi ve Atatürk Caddesi üzerindeki yapıların hızlıca risk kontrollerinin yapılmasıyla alakalı. İkinci olarak, Piri Reis Caddesi ve Atatürk Caddesi kavşağıyla Piri Reis Caddesi ile İnönü Caddesi kavşağı, yani Boğaz Komutanlığının bulunduğu köşeyle dört yol olarak bildiğimiz köşe. Onun sonrasında Aygaz Kavşağı olarak bildiğimiz Cumhuriyet Bulvarı'yla İnönü Caddesi'nin kesiştiği köşe. Sonrasında uluslararası ulaşımın sağlandığı, deniz yoluyla karayolunun birleştiği bir nokta; Cumhuriyet Bulvarı'yla Kayserili Ahmet Paşa Caddesi'nin kesişimindi bulunan alandaki binaların risk analizi. Son olarak da 100. Yıl Caddesi ve çevresi olarak bahsettiğimiz, bizim en riskli alan olarak nitelendirilebilecek, daha öncesinde zaten nitelendirilmiş olan alanda beş katlı üzeri yapılardan risk analizi istenmesiyle alakalı bölüm.”
Üyelerin görüş bildirmesi ardından; Belediye İmar ve Şehircilik Müdürü M. Kemal Albayrak tarafından maddeler halinde okunan Çanakkale Belediyesi sorumluluk sahasındaki yerleşim alanlarında olası deprem zararlarının azaltılması amacıyla alınması gereken önlemler, Meclis’te oylanarak kabul edilip karar haline getirildi.
Ersan KÜÇÜKKURU
Editör: Boğaz Gazetesi
