‘’2500 TL ALACAĞINIZ MAAŞA YILLARCA ZAM GELMEYECEK’’
Geçtiğimiz gün Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından açıklanan emekli maaşları zammı ile en düşük emekli maaşı en az 2500 TL oldu. Yapılan zamların yetersizliğinden ve by seviyede maaş alanların bir süre zam alamayacaklarından bahseden, EYT Derneği Çanakkale Başkanı Murat Çağlayan, En düşük emekli maaşının en az asgari ücret düzeyinde olması gereklidir diyerek sosyal medya üzerinden emekli maaşlarının gün ve gün erimesine dikkat çekti; ‘’ 2004 yılı öncesi en düşük emekli maaşının asgari ücretin üstünde olduğunu hatırlatmakta fayda var! Yıl 2002Asgari ücret:185 TL En düşük maaş: 257 Yıl 2010 Asgari ücret: 668 TL En düşük maas:576 TL, Yıl 2021 Asgari Ücret: 2825 TL En düşük maaş: 1500TL’ye tamamlandı. Yıl 2022 Asgari ücret: 4253TL En düşük maaş:2500 TL o da muhtemelen hazineden tamamlanacak yani emekli maaşınız 1600 TL ise ileride gelecek zamlar bunu üzerinden yapılacağı için 2500 TL alacağınız maaşa yıllarca zam gelmeyecek ‘’ dedi.
Maaşlarının düşük olmasının sebebini aylık bağlama oranlarından kaynaklı olduğunu belirten Çağlayan; ‘’ Aylık bağlanma oranları 2008 yılında %28’ e kadar düşürülünce ve ülke refahından verilen pay da düşürülünce çalıştıkça fazla prim ödedikçe bağlanacak emekli maaşının düşmesi her geçen gün emekli olacakların daha da düşük emekli maaşı almasına sebep olmaya devam edecek. ABO ve Emeklilikte sistemindeki çarpıklık düzeltilmediği sürece düşük emekli maaşları kaçınılmaz. En düşük emekli maaşının en az asgari ücret düzeyinde olması gereklidir yoksa bu seviyedeki maaşlar sadece emekli harçlığı olur. Emekli olmadan fark etmeniz dileğiyle’’ dedi.
EMEKLİ BAĞLAMA AYLIKLARI NASIL HESAPLANIYOR?
Emekli aylıklarının hesaplanmasında memur, kendi hesabına çalışan ve işçi ayrımı söz konusu. Bunun yanı sıra çeşitli dönemlerde yapılan sosyal güvenlik reformları ile sadece emekli olma yaşı değil emekli aylığı hesaplama yöntemleri de değiştiği için birkaç farklı hesap dönemi var. Bu dönemler 2000 yılı öncesi, Ocak 2000 ile Ekim 2008 arası ve Ekim 2008 sonrası, 2000 yılından itibaren çok temel olarak emekli aylıklarının hesaplanmasındaki formül şu şekilde: Emekli aylığı = Aylık bağlama oranı X Ortalama aylık kazanç.
Ortalama aylık kazanç, kişinin her yıla ait prime esas kazançlarının, kazancın ait olduğu yıldan emekli aylığı talep edilen tarihe kadar güncelleme katsayısı ile güncellenmesiyle bulunuyor. Bu şekilde bulunan ortalama aylık kazanç aylık bağlama oranı ile çarpılıyor ve ortaya emekli aylığı çıkıyor. Ocak 2000 ile Ekim 2008 arası dönem için güncelleme katsayısında büyüme hızının tamamı dikkate alınmakta iken Ekim 2008 sonrası dönemde büyüme hızının sadece yüzde 30’u güncelleme katsayısında dikkate alınıyor.
2000 yılından önceki çalışmalar için ise emekli aylık formülü şu şekilde: Memur maaş katsayısı X Gösterge X Aylık bağlama oranı
Düşükten prim ödeyenler açısından gerek 1 Ocak 2000 tarihi öncesindeki aylık bağlama oranının yüksek belirlenmesi gerekse alt sınır aylık uygulamasının bulunması nedeniyle Ekim 2008 dönemi öncesine ait çalışmaların emekli aylığına etkisi yüksek oluyor. Yani 2000 öncesi çalışması çok olan kişinin az olana göre emekli aylığı yüksek oluyor. 2000 sonrası dönemde ortalama aylık kazancın hesaplanmasında güncelleme katsayısı ve TÜFE ile gayri safi yurt içi hâsıla gelişme hızının tamamı dikkate alınmakla birlikte bu dönemin aylık bağlama oranı 2000 yılı öncesi döneme göre daha düşük belirlendiği için aylık miktarı da düşük oluyor.
Ancak 1 Ekim 2008 sonrasında aylık bağlama oranı eski dönemlere göre daha da düşürüldüğü ayrıca ortalama aylık kazanç hesaplanırken gayri safi yurt içi hâsıla gelişme hızının tamamı değil yüzde 30’u dikkate alındığı için en düşük emekli aylıkları bu dönemde ortaya çıkıyor. Bunda Ekim 2008 dönemi sonrası çalışmalar için eski alt sınır aylığının uygulanmamasının da ciddi payı var. Dolayısıyla Ekim 2008 sonrası çalışmaların emekli aylığına etkisi daha az hatta düşükten prim ödeyenler için negatif oluyor. Bunun sonucunda diğer dönemlerdeki çalışmaları daha fazla olan kişilerin bir an önce emekli olmaları onlara daha yüksek bir emekli aylığının bağlanmasını sağlayabiliyor.
İbrahim Akın KAZANCI
Editör: Boğaz Gazetesi
